حدود یک سال پیش بود که یکی از کاربران توئیتر خطاب به وزیر ارتباطات نوشته بود که  «فیلترینگ یک طوری است که اگر روی تبلتِ بچه فیلترشکن نگذارم هیچ کاری نمی‌تونه بکنه اگر فیلترشکن بگذارم به همه چیز دسترسی داره، مدام باید نگران باشم و چک کنم و ... واقعا به من بگویید چه کنم؟» و وزیر یک سایت برای دور زدن این محدودیت ها را معرفی کرده بود. اما چند روز گذشته سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور از سامان دهی وی پی ان و نحوه واگذاری وی پی ان های مجاز در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خبرداد که واکنش های زیادی در فضای مجازی داشت. او از وی پی ان هایی صحبت کرد که بنا به نیاز مردم در اختیارشان قرار می گیرد تا بتوانند از فیلترها عبور کنند. دو روز پیش هم معاون وزیر ارتباطات از بررسی وی پی ان قانونی در کمیته فیلترینگ خبرداد. در مطلب امروز سعی داریم درباره تفاوت وی پی ان قانونی با وی پی ان فیلترشکن بنویسیم و تجربه های جهانی استفاده از این وی پی ان ها را  با هم مرور کنیم.
 

VPN فیلتر شکن چیست؟

وی پی ان هایی که به عنوان فیلتر شکن عمل می‌کنند، با ایجاد یک تونل بین شما و سرور خریداری شده (یا رایگان) و رمزگذاری اطلاعات، باعث می‌شوند که درخواست‌های ما برای فیلترهای مخابرات و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی (ISP) غیرقابل فهم باشد و بدون مشکل از آن‌ها رد شود. سپس این درخواست را که دریافت کرده اند، به صورت عادی به وب سایت یا سرویس مورد درخواست شما ارسال می‌کنند. آن سرویس یا وب سایت هم پاسخ را برای سرور وی‌پی‌ان می‌فرستد (چون آن را به عنوان درخواست دهنده می‌شناسد) و سرور وی‌پی‌ان پاسخ را رمزگذاری می کند و باز هم با استفاده از تونلی، فیلترهای مخابرات و ISP را دور می زند و در سمت کلاینت شما رمزگشایی می‌شود و به این ترتیب شما از وب سایت یا سرویس مد نظر استفاده می‌کنید. مثل تصویر زیر:

       

خطرات استفاده از  VPN فیلتر شکن

ممکن است شما نیز از فیلترشکن‌ها استفاده کرده باشید و خب نیازتان هم برطرف شده باشد اما اغلب افراد متاسفانه اهمیتی به امنیت اطلاعاتشان نمی دهند و فکر می‌کنند که این فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان ها خطری برایشان به حساب نمی‌آید. اگر به تصویر بالا دقت کنید، خیلی راحت همه چیز دستتان می‌آید. اگر سرور وی‌پی‌ان توسط یک هکر کنترل شود، بدون مشکلی به ارتباط بین شما و وب سایت مد نظر دسترسی خواهد داشت. یعنی اگر درخواست ورود به حساب کاربری‌ را بدهید، چون رمز و نام کاربری همراه با درخواست ارسال می‌شوند، به راحتی می‌تواند آن‌ها را مشاهده کند! توجه به این نکته ضروری است که اگر نگوییم همه سرورهای فیلتر شکن، بسیاری از آن‌ها از این طریق اطلاعات شناسایی - هویتی و دیگر اطلاعات حساس مثل رمزهای عبور، کوکی مرورگرتان، اطلاعات بانکی و ... استفاده کنندگان را می‌دزدند.
 

VPN قانونی چیست؟

صحبت درباره ساخت وی پی ان قانونی یا همان وی پی ان بومی برمی گردد به سال 1392 که برای دور زدن تحریم ها قرار شد در خصوص تأمین نیازمندی مردم به دسترسی به سایت‌های تحریمی که خدمات را به IPهای ایران ارائه نمی‌دهند، اقداماتی انجام شود تا مردم برای دسترسی‌های ضروری خود به این سایت‌ها، نیازی به استفاده از وی پی ان های فیلترشکن غیر قانونی نداشته باشند. این وی پی ان ها در همان سال هم به بهره برداری رسید البته فقط برای سایت هایی که به خاطر تحریم ها توسط کشورهای ارائه دهنده خدمات فیلتر شده بودند مورد استفاده قرار می گرفت اما در طرح جدید قرار بر این است که با این کار دسترسی افراد بر اساس نیازهایشان صورت گیرد. معاون وزیر ارتباطات در این زمینه گفته است: «هدف از اجرای این طرح آن است که به نحوی برنامه ریزی صورت بگیرد تا اقشار مختلف مردم که با توجه به شرایط شغلی و اجتماعی شان، نیازمندی هایی برای دسترسی به اینترنت بدون فیلتر دارند بتوانند از این دسترسی استفاده کنند. برای مثال طبق این طرح استادان دانشگاهی، پزشکان، خبرنگاران و اقشار مختلف جامعه می توانند دسترسی های خاص خودشان را به اینترنت داشته باشند و دسترسی آن ها با یک کودک یا نوجوان متفاوت است.»
 

تفاوت VPN قانونی با VPN فیلترشکن

یکی از مهم ترین مزیت هایی که برای وی پی ان های قانونی  بیان می شود محیط امن این وی پی ان  هاست. بر  اساس  این گفته شما با استفاده از وی پی ان قانونی مطمئن هستید که اطلاعات شخصی، رمزهای حساب های بانکی و اطلاعات هویتی تان افشا نخواهد شد و در کل اطلاعات گوشی تان به یغما نمی رود.
 

تجربه های جهانی

همه کشورها به طور متفق القول بر دسترسی نداشتن کودکان به سایت‌های غیر اخلاقی تاکید دارند و به شیوه‌های سخت افزاری و نرم افزاری مختلفی برای پیشگیری از دسترسی کودکان به این تارنماها  متوسل می‌شوند. از سوی دیگر فیلترینگ اینترنت در برخی  از کشورهای دیگر نیز صورت می‌گیرد . این فیلتر سازی در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، امنیتی و ابزارهای اینترنتی و به صورت گزینشی یا سراسری صورت می‌گیرد. کره جنوبی، چین، روسیه، فرانسه، انگلیس و آلمان هم از آن دسته کشورهایی هستند که با محدود کردن برخی از سایت ها  کاربران مجبور به استفاده از وی پی ان هایی هستند که در دسترس افراد قرار می گیرد و فیلترهایی را که برای اقشار خاص استفاده شده است، دور می زند.

آمریکا هم از این قانون مستثنا نیست و دسترسی به محتوای اینترنت را برای شهروندانش – البته به شیوه های خاصی- محدود می‌کند. قانون‌گذاران آمریکایی در اقدامات بسیار نامحسوس، مانع از دسترسی برخی از گروه‌های جامعه به برخی محتوای اینترنتی و سایت‌ها می‌شوند. اگرچه آمریکایی‌ها تلاش کردند با تصویب قوانین مختلف از جمله «قانون نزاکت ارتباطات(Communications Decencey Act)   دسترسی کودکان‌شان را به اینترنت محدود کنند اما ظاهرا این تازه آغاز راه بود. کنگره این قانون را برای مسدود کردن محتوای اینترنتی غیر اخلاقی تصویب و شرکت‌های عرضه کننده اینترنت را ملزم کرد با ارائه نرم افزارهایی، اینترنت را در مبدأ (شرکت های ISP) یا در مقصد (رایانه‌های کاربران عادی) فیلتر کنند. این نرم افزارها می‌توانند با یافتن کلمات خاصی در یک آدرس اینترنتی، دسترسی به آن سایت را مسدود یا حتی در نمونه‌های پیشرفته‌تر، محتوای تارنماها را نیز برای یافتن کلید واژه‌ها و تصاویر تعیین شده بررسی کنند.